CHOROSZCZ
podlaskie
Zakładowa wieża ciśnieńChoroszcz przed wielu laty znany był jako dawna letnia rezydencja Branickich. W roku 1840 Christian August Moes wraz z bratem Friedrichem osiedlili się w Choroszczy, zakładając manufakturę sukienniczą „Bracia Moes”. W tym czasie właścicielami miasteczka była rodzina Mostowskich, od których Christian Moes wydzierżawił teren oraz budynki dawnej letniej rezydencji hetmana Branickiego. W ramach działań inwestycyjnych w pierwszym etapie zostało wybudowanych kilka nowych hal produkcyjnych, w dawnym pałacu zostały ulokowane biura oraz sypialnie dla samotnych robotników. Fabryka bardzo szybko się rozwijała, zatrudniając w roku 1846 już około 500 osób i wytwarzając 1/9 produkcji włókienniczej z okręgu białostockiego. Z upływem lat rozbudowywana fabryka stała się największym zakładem włókienniczym Białostocczyzny i jednym z największych przedsiębiorstw w Rosji produkującym kort.
W 1915 r. wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły w powietrze główne budynki fabryczne, zaś urządzenia, surowce i gotowe wyroby wywieziono w głąb Rosji. Zniszczenia wojenne okazały się na tyle poważne, że ponowne uruchomienie produkcji stało się nieopłacalne. W roku 1930 w zaadaptowanych halach pofabrycznych otwarto szpital psychiatryczny, który istnieje do dnia dzisiejszego. W roku 1941, po zajęciu tych terenów przez Niemców pacjencie szpitala w liczbie ponad 400 osób zostali wymordowani w lesie w Nowosiółkach.
Pozostałością po zabudowaniach fabrycznych jest m.in. wieża ciśnień pochodząca z II poł. XIX wieku, należąca wraz z 12 budynkami pofabrycznymi i bramą wjazdową do zespołu Fabryki Sukna i Kortów Moesa, wpisanych do rejestru zabytków pod nr: 521 z 20.07.1984.zdjęcia: Andrzej Miecznik (2002, sierpień 2013 r.)
Marek Malczyszyn (lipiec 2015 r.)
fot: Andrzej Miecznik
wieża ciśnień - Choroszcz - rok 2002
