Zakładowa wieża ciśnień
Choroszcz przed wielu laty znany był
jako dawna letnia rezydencja Branickich. W roku 1840
Christian August Moes wraz z bratem Friedrichem osiedlili się w
Choroszczy, zakładając manufakturę sukienniczą „Bracia Moes”. W tym
czasie właścicielami miasteczka była rodzina Mostowskich, od których
Christian Moes wydzierżawił teren oraz budynki dawnej letniej rezydencji
hetmana Branickiego. W ramach działań inwestycyjnych w pierwszym etapie
zostało wybudowanych kilka nowych hal produkcyjnych, w dawnym pałacu
zostały ulokowane biura oraz sypialnie dla samotnych robotników. Fabryka
bardzo szybko się rozwijała, zatrudniając w roku 1846 już około 500 osób
i wytwarzając 1/9 produkcji włókienniczej z okręgu białostockiego.
Z upływem lat rozbudowywana fabryka stała się największym zakładem
włókienniczym Białostocczyzny i jednym z największych przedsiębiorstw w
Rosji produkującym kort.
W 1915 r. wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły w powietrze główne
budynki fabryczne, zaś urządzenia, surowce i gotowe wyroby wywieziono w
głąb Rosji. Zniszczenia wojenne okazały się na tyle poważne, że ponowne
uruchomienie produkcji stało się nieopłacalne. W roku 1930 w
zaadaptowanych halach pofabrycznych otwarto szpital psychiatryczny,
który istnieje do dnia dzisiejszego. W roku 1941, po zajęciu tych
terenów przez Niemców pacjencie szpitala w liczbie ponad 400 osób
zostali wymordowani w lesie w Nowosiółkach.
Pozostałością po zabudowaniach fabrycznych jest m.in. wieża ciśnień
pochodząca z II poł. XIX wieku, należąca wraz z 12 budynkami
pofabrycznymi i bramą wjazdową do zespołu Fabryki Sukna i Kortów Moesa,
wpisanych do rejestru zabytków pod nr: 521 z 20.07.1984.
zdjęcia: Andrzej
Miecznik (2002, sierpień 2013 r.)
Marek Malczyszyn
(lipiec 2015 r.)
 |
fot:
Andrzej Miecznik |
wieża ciśnień -
Choroszcz - rok 2002 |